Balansverslag 1

Een balansverslag vraagt om reflectie en analyse, maar bedt ook kritiek in. Wanneer ik de andere literatuurblogs doorpluis merk ik veel positiviteit op en dat stoort me mateloos. Dit verslag heeft daarom de vorm gekregen van een kanttekening waarin ik mijzelf als toekomstige leerkracht Nederlands in vraag stel.

Ik lees heel graag, maar ik weet al sinds mijn pubertijd dat ik niet graag lees in opdracht. Bij het opstellen van deze literatuurblog moest ik dus een knop omdraaien en ik moet toegeven dat ik geen fan ben van dit medium. Ik walg van het opzet dat ik mijn passie voor lezen resoluut moet delen via deze internetblog, een portfolio op papier had aan mij meer soelaas geboden.

Jeugdliteratuur blijft mijn achilleshiel, ik ben nog steeds geen fan. Ik worstel me erdoor en hoop het licht te zien via een deus ex machina. Het idee van categorisatie speelt me parten en is ook achterhaald. Het lijkt wel een verplichting om een jeugdboek aan te bieden in de eerste en tweede graad, maar ik kan talloze parels uit de volwassenenliteratuur aanraden. Mijn attitude verandert ook niets aan het onderwijslandschap dat zich verankert in transversale eindtermen die de vrijheid van onderwijs beknotten. Ik wil aan boekpromotie doen, maar met een uitdaging. Zo krijg ik het op mijn heupen wanneer taalpuristen ijveren voor het uitsluitend lezen van Nederlandstalige literatuur, want wat is er mis met een goede vertaling? Ik wil jongeren bijvoorbeeld de wondere wereld van Italo Calvino laten ontdekken of hen doen knarsetanden op de taalspelletjes van Raymond Queneau. Theaterteksten vallen ook uit de boot en poëzie belandt in een donker hoekje. Ik vraag me dikwijls af of deze gedachten wel gepast zijn voor een toekomstige leerkracht Nederlands.

In de vakantie wil ik wat meer non-fictie lezen, want ik heb even mijn buik vol van jeugdliteratuur. Filosofie, visuele kritiek en hedendaagse kunst blijven mijn grootste liefdes. Ik vind het jammer dat hier zo weinig aandacht aan wordt besteed in het onderwijs, maar het kritisch denken aanscherpen staat natuurlijk niet op de agenda van een neoliberale en conservatieve Vlaamse regering die alles wilt canoniseren. Op mijn leeslijst staat alvast Empire: de nieuwe wereldorde van Michael Hardt en Antonio Negri.

De leukste opdracht vond ik de analyse van het kortverhaal van Gabriel García Márquez. Bij zulke opdrachten voel ik mij in mijn nopjes, want deze zijn uitdagend en werken verdiepend. Ik wil wel even het gebrek aan een creatieve opdracht aanhalen. Veel toekomstige leerkrachten willen experimenteren met taal en hiervoor is er geen ruimte. Zo biedt de opleiding veel werkvormen aan die een leerkracht kan inzetten in een literatuurles, maar deze zijn enkel gericht op de ondersteuning van leerlingen.

Ik denk dat mijn literaire competentie hetzelfde is gebleven en schommelt tussen niveau vijf en zes. Ik daag mijzelf graag uit wanneer ik een roman lees en dat is nog niet veranderd. Ik wil mij niet vastpinnen op een bepaalde genre, maar ik merk wel op dat ik vaak naar het 'intellectueel' uitdagende boek grijp. Lezen geeft mij agency. Zo wentel ik mij doorheen sociale, filosofische of literaire structuren. Het is in dit scharnierpunt dat ik reflecteer over literatuur en de wereld om me heen en dat doe ik het liefst alleen. 

Balansverslag 2

Het literatuurporfolio is nu afgewerkt en dit geeft mij de kans om een  korte reflectie neer te pennen. Ik blijf bij mijn standpunt dat het online format van een blog mij niet aanspreekt, maar ik begrijp dat dit een instap kan zijn om jongeren te laten proeven van literatuur. Bovendien zijn de opdrachten meer afgestemd op mijn persoonlijke voorkeuren. Zo kon ik eindelijk aan de slag met wereldliteratuur en film, een verrijking. 

Literaire bouwstenen is de narratologische speeltuin waarin ik graag verdwaal. Verhalen ontleden, het herlezen van fragmenten, informatie opzoeken, bronnen checken en vergelijken, nadenken over de context van een roman en tot slot het schrijven van een analyse zijn allemaal tools die mij helpen om kritisch in de wereld te staan of mij inzicht en betekenis schenken. De theater-, poëzie- en filmopdrachten vallen voor mij in het verlengde hiervan. Bovendien zijn dit voor mij vertrouwde omgevingen waarbij ik de nodige expertise bezit. Ik hoop alvast dat ik mijn passie voor verhaalanalyse kan doorgeven aan mijn toekomstige leerlingen. 

Sommige opdrachten zijn zoals a box of chocolates, je weet niet welke likeursmaak je in de mond krijgt, maar de verrassing kan aangenaam zijn. Tijdens het gesprek met Christophe over Elementaire deeltjes ervaarde ik een blijdschap en verlichting. Vaak verzanden discussies in herhalingen van meningen, standpunten en (tegen)argumenten, maar dit was nu niet het geval. Het gaf me een om warm gevoel om met iemand te praten die even begeesterd is door hetzelfde boek. Ik moest terugdenken aan de periode dat ik aan de slag was als curator en intense gesprekken voerde met kunstenaars over hun kunstpraktijk. Melancholie is een gevaarlijk beestje, want ik besef nu dat kunst mijn grootste liefde zal blijven. Gelukkig hinkt Nederlands niet te ver achterop...

Ondanks het feit dat graphic novels via beeldtaal sterk inzetten op leesbeleving en immersie spreekt dit medium mij minder aan. Doch herbergt het een aantrekkingskracht bij veel jongeren en is het dus onmisbaar in het pakket van een leerkracht.  In de toekomst ga ik mij hierin wat meer verdiepen zodat ik mijn leerlingen enkele toppers als literair sidedish kan voorschotelen. Ik denk dat de geslaagde verfilming van de strip The Sandman mij alvast een stevig duwtje in de rug geeft. 

Ik wil afsluiten met een kritisch positieve noot. Het samenstellen van een literatuurportfolio is een nuttig en noodzakelijk proces. Bovendien ben ik een voorstander van het formatief evalueren en opvolgen van leerlingen. Hoewel de afwisseling tussen de opdrachten snor zit, is er geen rekening gehouden met de lees-  en verwerkingstijd en dat in combinatie met de hoge werk- en stagelast van de algemene lerarenopleiding en de flex Nederlands. Hierdoor heb ik het literatuurportfolio links laten liggen en doorgeschoven naar de tweede zit. Ik denk dat dit mijn enige punt van kritiek is en dat ik hier zelf ook mee zal worstelen wanneer ik voor de klas sta. 

Bert, je was een luisterend oor en je stond altijd klaar om in overleg een opdracht aan te passen. Je bent het voorbeeld van de leerkracht en docent die met een open houding zijn studenten begeesterd. Dankjewel!